Podatek pośredni

Podatek pośredni to np. VAT, cło, akcyza inne podatki i opłaty. Z kolei jednym z najbardziej znanych podatków bezpośrednich jest podatek dochodowy.

Podatki pośrednie to specyficzna grupa danin stanowiących największe źródło dochodów państwa. Warto rozumieć, czym on są, bowiem opłaca je większość społeczeństwa.

Podatek pośredni, czyli co?

W żadnej ustawie podatkowej nie występuje wyjaśnienie hasła podatek pośredni czy też bezpośredni. Czym więc jest tego typu podatek?

W leksykonie budżetowym udostępnionym na stronach sejmu można znaleźć informację, iż podział podatków na pośredni i bezpośredni to najstarszy podział historyczny.

Podział ten rozróżnia podatki ze względu na:

podmiot zobowiązany do jego zapłaty,
obliczanie wymiaru podatku,
sposób poboru,
inne kwestie.

Podatek pośredni to forma daniny publicznej pobieranej przez Skarb Państwa, której ciężar ekonomiczny przerzucany jest na ostatecznego nabywcę – najczęściej konsumenta. To właśnie on w praktyce ponosi koszt tego podatku, mimo że formalnym podatnikiem jest inny podmiot, np. sprzedawca.

W odróżnieniu od podatków bezpośrednich, podatek pośredni nie jest uzależniony od wysokości osiąganych dochodów. Jego naliczenie następuje w związku z zaistnieniem określonych zdarzeń wskazanych w przepisach podatkowych – takich jak: sprzedaż towarów lub świadczenie usług (podatek VAT), import towarów (cło i VAT), sprowadzenie samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium Polski, który ma zostać teraz zarejestrowany (akcyza) itp.

Podatek pośredni to podatek przerzucony na ostatecznego nabywcę

Obserwując sposób działania podatków pośrednich, nietrudno zauważyć, że w praktyce ich ciężar ekonomiczny przerzucany jest na odbiorcę końcowego.

W przypadku podatków bezpośrednich – takich jak podatek dochodowy od osób fizycznych – opodatkowaniu podlegają przychody (dochody) uzyskiwane przez konkretny podmiot. Nie ma tutaj możliwości przeniesienia ciężaru podatkowego na inny podmiot. Co więcej, intencją ustawodawcy jest, aby dochód był przypisany i opodatkowany bezpośrednio u tego, kto faktycznie go osiąga, a nie u osoby trzeciej.

W przypadku podatków pośrednich obciążenie podatkowe jest przypisane nie do podmiotu, ale do przedmiotu opodatkowania. Natomiast w łańcuchu transakcyjnym ostatecznym ogniwem regulującym podatek pośredni jest finalny nabywca.

Jeżeli mamy do czynienia z producentem, dystrybutorem, pośrednikami, detalem to podatek pośredni przerzucany jest na nabywcę aż do ostatniego ogniwa a zatem ostateczny nabywca np. konsument jest zobowiązany do poniesienia ciężaru podatku pośredniego pomimo tego, iż wcześniejsi nabywcy też go opłacali. Poprzedni nabywcy w łańcuchu dostaw przenosili ciężar tego podatku na kolejny podmiot, ale końcowy nabywca nie ma już tej możliwości i z tego tytułu ponosi definitywny ciężar finansowy podatku pośredniego.

Podatek pośredni nie jest, więc przyporządkowany do podmiotu, ale do przedmiotu a dokładnie będzie miał miejsce, gdy wystąpi określone w ustawie zdarzenie np. wewnątrzwspólnotowe nabycie wyrobów akcyzowych.

Można by jeszcze przedstawić inne rozróżnienie.

Podatki bezpośrednie jak np. podatek dochodowy zobowiązany jest płacić podmiot w stosunku do osiąganych w danym państwie przychodów. Przysporzenie, jakie osiąga podatnik będzie opodatkowane. Natomiast w przypadku podatków pośrednich, jeżeli podmiot wykona określoną ustawowo czynność dopiero wtedy będzie zobowiązany zapłacić podatek pośredni. Tak, więc jeżeli podatnik nie wykona takiej czynności wówczas nie będzie zobligowany do zapłaty podatku pośredniego.

Przykłady podatków i opłat pośrednich W polskim systemie podatkowym występuje wiele różnych podatków pośrednich. Przedstawiono je w poniższej tabeli.

Przykłady podatków pośrednich
Nazwa podatku	Co podlega opodatkowaniu	Kto jest zobowiązany płacić	Inne informacje
VAT	odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,eksport towarów,import towarów na terytorium kraju,wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów	Podatnikiem podatku są: osoby fizyczne,osoby prawne,jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej – prowadzące działalność (nawet nierejestrowaną).	Ustawa przewiduje zwolnienia z podatku.
Cło	Opłata celna jest nakładana na towary importowane z krajów spoza Unii Europejskiej tzw. krajów trzecich	Cło opłaca podmiot dokonujący importu. Niekiedy cła opłaca eksporter	Ustawa przewiduje zwolnienia z opłaty celnej.
Akcyza	Przedmiotem opodatkowania akcyzą jest: produkcja wyrobów akcyzowych,wprowadzenie wyrobów akcyzowych do składu podatkowego,import wyrobów akcyzowych, nabycie wewnątrzwspólnotowe wyrobów akcyzowych, wyprowadzenie ze składu podatkowego, poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, wyrobów akcyzowych niebędących własnością podmiotu prowadzącego ten skład podatkowywysłanie z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy importowanych wyrobów akcyzowych z miejsca importu przez zarejestrowanego wysyłającego niebędącego importerem tych wyrobów		Ustawa przewiduje zwolnienia z podatku.
Podatek od gier	Przedmiotem opodatkowania podatkiem od gier jest: urządzanie gier hazardowych, z wyłączeniem urządzania loterii promocyjnych, loterii fantowych i gry bingo fantowe, oraz urządzania pokera rozgrywanego w formie turnieju gry pokera,udział w pokerze rozgrywanym w formie turnieju gry pokera.	Podatnikiem podatku są: osoby fizyczne,osoby prawne,jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej – urządzające gry hazardowe na podstawie udzielonej koncesji lub udzielonego zezwolenia, z wyłączeniem loterii promocyjnych, podmiot urządzający gry objęte monopolem państwa oraz uczestnik turnieju gry w pokera organizowanego przez podmiot posiadający koncesję na prowadzenie kasyna gry.	Ustawa przewiduje zwolnienia z podatku.
Podatek od wydobycia niektórych kopalin	Przedmiotem podatkowania jest wydobycie na terytorium RP niektórych kopalin: miedzi,srebra,gazu ziemnego,ropy naftowej.	Podatnikiem podatku jest dokonująca w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej wydobycia miedzi, srebra, gazu ziemnego lub ropy naftowej: osoba fizyczna,osoba prawna,jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, w tym spółka cywilna, której wspólnikom udzielono koncesji na wydobycie kopalin. Jeżeli wydobycie gazu ziemnego lub ropy naftowej odbywa się w ramach umowy o współpracy – podatnikiem jest każda strona tej umowy, a jeżeli stroną umowy o współpracy jest spółka cywilna – ta spółka.	Podstawę opodatkowania podatkiem w zakresie: wydobycia: miedzi oraz srebra stanowi ilość miedzi oraz srebra zawarta w wyprodukowanym koncentracie,gazu ziemnego lub ropy naftowej stanowi wartość wydobytego gazu ziemnego lub wydobytej ropy naftowej. W przypadku, gdy podatnik nie produkuje koncentratu z wydobytego urobku rudy miedzi, podstawę opodatkowania podatkiem w zakresie wydobycia miedzi oraz srebra stanowi ilość miedzi oraz srebra zawarta w urobku rudy miedzi.
Podatek od sprzedaży detalicznej	Przedmiotem opodatkowania podatkiem jest przychód ze sprzedaży detalicznej.	Podatnikami podatku są sprzedawcy detaliczni będący osobą fizyczną, osobą prawną, spółkę cywilną oraz jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej dokonującą sprzedaży detalicznej (odpłatne zbycie towarów w ramach działalności prowadzonej na terytorium RP na rzecz konsumentów na mocy umowy zawartej: w lokalu przedsiębiorstwa,poza lokalem przedsiębiorstwa – także w przypadku, gdy zbywaniu towaru towarzyszy świadczenie usługi odrębnie niezaewidencjonowanej	Przychód ze sprzedaży detalicznej określa się na podstawie wielkości sprzedaży zaewidencjonowanej przy użyciu kas rejestrujących oraz sprzedaży niezaewidencjonowanej bez należnego podatku VAT. Ustawa przewiduje zwolnienia z podatku.
Podatek od niektórych instytucji finansowych	Przedmiotem opodatkowania podatkiem są aktywa podmiotów będących podatnikami podatku.	Podatnikami podatku są: banki krajowe, oddziały banków zagranicznych,oddziały instytucji kredytowych,spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, krajowe zakłady ubezpieczeń, reasekuracji,oddziały i główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń i zagranicznych zakładów reasekuracji,instytucje pożyczkowe.	Podstawą opodatkowania jest nadwyżka sumy wartości aktywów podatnika, wynikająca z zestawienia obrotów i sald, ustalonego na ostatni dzień miesiąca na podstawie zapisów na kontach księgi głównej. Podatek wynosi 0,0366% podstawy opodatkowania miesięcznie. Ustawa przewiduje zwolnienia z podatku.